Vertigo kavrami bir hastalığı değil, çok sayıda hastalığa bağlı olarak gelişebilen bir belirtiyi ifade eder. Baş dönmesi rahatsız edici bir belirtidir. Kişinin hayat kalitesini bozar ve günlük hayatın idamesini zorlaştırabilir. Baş dönmesinin sebepleri çoğunlukla kulaktan kaynaklı hatalıklar olmakla birlikte, merkezi sinir sistemi hastalıklarının belirtisi olarak da ortaya çıkabilir.
İç kulağın denge kısmının ve denge sinirinin etklenmesine bağlı olarak vertigoya sebep olan önemli hastalıklar vardır. Pek çok faktör iç kulak tipi vertigoya neden olabilir. Bu tür baş dönmeleri arasında ayırıcı tanı yapmak için kullanılan esas faktörlerden birisi de vertigonun süresidir.
Kısa süreli baş dönmesi yapan hastalıkların en sık görüleni Benign Pozisyonel vertigodur (BPV). Genellikle uykudan uyandığı sırada veya sağa- sola , yukarı aşağı bakışta şiddetl ibaş dönmesi yaşanır. Baş dönmesi, saniyeler en fazla birkaç dakika içinde sonlanır. Ancak şiddetli baş dönmesine bağlı dengesizlik hissi uzun süre devam edebilir. Sebebiiç kulağın denge bölümünde yer alan sıvı içerisinde hareketli olan parçacıların yer değiştirerek denge sinirini uyarmasıdır.
Tedavide ilaçların yeri yoktur, parçacıkların belli manevralarla uzaklaştırılması belirgin düzelme sağlar. Başdönmesine sekonder gelişen bazı semptomların tedavisi için ilaç kullanılabilir.
Bu tür baş dönmeleri daha nadir olarak görülürler. Genellikle iç kulak sıvısının artışına bağlı olarak ortaya çıkar. Meniere hastalığı veya meniere sendromu olarka tanımlanır. İç kulak sıvısındaki basınç artışının gerçek sebebini tam olarak bilemiyoruz ancak alerji veya tıkanıklık olası nedenler olarak kabul edilmektedir. Meniere hastalığı nöbetler halinde gelir. Kulakta basınç, uğultu, arkasından işitme azlığı, sonra baş dönmesi ve kusma yaşanır. Tedavi atak tedavisi ve idame tedavisi olarak iki şekilde düzenlenir. Diyet ve yaşam tarzı düzenlemeleri gereklidir.
İç kulağın enfeksiyonu( labirentit) ve denge sinirinin etkilenmesi ( vestibuler nörinitis) ile çok şiddetli ve uzun süreli baş dönmesi atakları yaşanır. Genellikle işitme etkilenmemiştir . Atağın şiddetli olduğu dönemde Denge sistemini baskılayıcı ilaçlar ve kesin yatak istirahati gereklidir. İlaç tedavisi mümkün olan kısa sürede kesilerek denge sistemini güçlendirecek egzersizler tavisye edilmelidir.
Baş dönmesi ve denge bozukluğu yaşayan hastaların çoğunluğu doğru tedaviler ile tamamen iyileşebilmektedirler. Ancak baş dönmesinin hastalık değil, belirti olması nedeniyle altta yatan hastalığın tesbit edilmesi ve tedavinin ona göre yapılması gereklidir. Nörolojik hastalıkların belitileri olarakta baş dönmesi görülebilir. Altta yatan hastalığın tesbit edeilmesi aşamasında nöroloji uzmanının görüşüne sıklıkla ihtiyaç duyulur.
Baş dönmesi belirtisi olan hastaların uzun süreli takip edilmesi, belirtilerin izlenmesi, gerektiğinde Bilgisayarlı tomografi ve magnetik rezonans görüntülemsi ile incelenmesi gereklidir.
Uzun süreli meniere haslığına bağlı baş dönmeleri olan hastalarda ilaç tedavisinden fayda sağlanamıyorsa girişimsel tedavilere ihtiyaç duyulabilir. Bkn. Meniere hst.
